ด้วยวิถีชีวิตของผู้คนในปัจจุบันที่มีความเร่งรีบ ต้องการความสะดวกสบาย รวดเร็ว อาหารแช่เข็ง อาหารจานด่วน จึงเป็นตัวเลือกที่ตอบโจทย์ได้เป็นอย่างดี รวมถึงไมโครเวฟก็เป็นอุปกรณ์ที่ถูกเลือกใช้ประกอบอาหารในอันดับต้นๆ เพราะใช้งานง่ายไม่ยุ่งยาก ขณะเดียวกัน การแพร่ระบาดของเชื้อโควิด-19 ในตอนนี้ ก็เป็นอีกปัจจัยที่ส่งผลให้วิถีชีวิตแบบนิวนอร์มอลแทรกซึมจนกลายเป็นเรื่องที่หลายคนคุ้นชิน 

อย่างไรก็ตาม ยังคงมีกระแสข่าวต่างๆในโซเชียลมีเดียเกี่ยวกับรังสีจากไมโครเวฟกับการอุ่นอาหารที่มีอันตรายต่อร่างกาย จึงอยากทำความเข้าใจก่อนว่า ไมโครเวฟใช้คลื่นรังสีในการทำอาหารซึ่งเป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าเหมือนคลื่นวิทยุ โดยจะมีความถี่คลื่น 2,450 ล้านรอบต่อวินาที เมื่อคลื่นพุ่งไปกระทบอาหารจะถ่ายทอดพลังงานให้โมเลกุลของน้ำทั้งในและนอกอาหารเกิดการสั่นสะเทือนเสียดสีกันเป็นความร้อน ทำให้อาหารสุกอย่างรวดเร็ว หลังจากนั้นคลื่นจะสลายตัวไปไม่สะสมอยู่ในอาหาร คงเหลือไว้แต่สภาพอาหารที่เปลี่ยนจากอาหารเดิมเป็นอาหารสุกเท่านั้น จึงสรุปได้ว่าคลื่นไมโครเวฟไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์

ทางการแพทย์นำคลื่นไมโครเวฟมาใช้ในการรักษาอยู่บ้าง แต่มีคลื่นความถี่น้อยกว่าคลื่นไมโครเวฟที่ใช้ปรุงอาหาร เนื่องจากต้องการความร้อนเพียงอุ่นๆ ยกตัวอย่างเช่น ทางเวชศาสตร์พื้นฟูใช้คลื่นไมโครเวฟความถี่ต่ำเพื่อคลายการปวดกล้ามเนื้อ ส่วนทางด้านรังสีรักษาและทางระบบทางเดินปัสสาวะใช้คลื่นไมโครเวฟความถี่สูงกว่า เนื่องจากใช้ในการทำลายเซลล์มะเร็งเฉพาะที่ตื้นๆ ร่วมกับการรักษาด้วยรังสีและยารักษามะเร็ง

สำหรับการจ้องแสงในขณะที่เตาไมโครเวฟกำลังทำงานไม่ได้มีอันตรายต่อดวงตาอย่างที่หลายคนเข้าใจผิด เพราะคลื่นไมโครเวฟไม่สามารถทะลุผ่านผนังและฝาเตาออกมาได้ นอกจากนี้ แสงที่เห็นภายในเครื่องไม่ใช่แสงคลื่นไมโครเวฟ แต่เป็นแสงของดวงไฟฟ้าที่ติดตั้งเพื่อให้ความสว่างภายในตู้ขณะทำงาน

สิ่งที่ควรระมัดระวังในการใช้เครื่องไมโครเวฟคือ 1) เลือกซื้อเครื่องจากบริษัทที่ได้มาตรฐาน มีการรับรองคุณภาพการผลิต เชื่อถือได้ 2) อ่านคู่มือและทำตามขั้นตอน 3) ไม่วางของหนักเหนี่ยวโหนประตู เพราะอาจทำให้ฝาปิดไม่สนิทมีคลื่นไมโครเวฟรั่วออกมาได้ 4) เมื่อเกิดการชำรุดควรส่งซ่อมโดยช่างที่ชำนาญ 5) ไม่ใช้ดวงตาแนบฝาตู้ขณะเครื่องทำงาน 6) หมั่นดูแลทำความสะอาดเครื่องอย่างสม่ำเสมอ เพราะความเค็มของอาหารจะทำให้เกิดสนิมและเป็นรอยทะลุ และอาจเกิดรอยรั่วเป็นอันตรายกับผู้ใช้ได้

คำแนะนำสำหรับผู้บริโภคในการใช้เตาไมโครเวฟอย่างปลอดภัย ควรเลือกภาชนะที่ทนความร้อน เช่น ชามแก้วหรือกระเบื้องทนไฟ พลาสติกทนความร้อน ไม่ใช้ภาชนะโลหะทุกชนิดกับตู้ไมโครเวฟเพราะคลื่นไม่สามารถพุ่งผ่านไปได้ จึงอาจทำให้เกิดดวงไฟและอาจทำให้ไฟลุกไหม้ ในส่วนของการอุ่นอาหารควรใช้ฝาพลาสติกทนความร้อนครอบอาหารไว้เพื่อป้องกันอาหารกระเด็น นอกจากนี้ ไม่ควรนำอาหารที่มีผิวมันหรือเปลือกแข็งอุ่นอาหารในตู้ไมโครเวฟเพราะความร้อนจะทำให้อากาศภายในอาหารขยายตัว ประกอบกับไอน้ำที่เกิดขึ้นมีแรงดันสูง จะทำให้เกิดระเบิดเสียงดังได้ ดังนั้น ควรใช้ส้อมจิ้มผิวอาหารหรือเปลือกอาหารให้เป็นรูเพื่อป้องกันการปะทุที่เกิดจากความร้อนภายในอาหารขยายตัว และการอุ่นอาหารที่เป็นภาชนะมีฝาปิด ควรเปิดฝาเล็กน้อยเพื่อให้ไอน้ำกระจายออกมาได้

รศ.พญ.สุพัตรา แสงรุจิ

อดีตอาจารย์สาขาวิชารังสีรักษา 

ภาควิชารังสีวิทยา โรงพยาบาลศิริราช

ขอขอบคุณข้อมูลจาก: https://www.prachachat.net/hilight-prachachat/news-61289